The way of water: The Way là Con đường hay Đạo; Water là nước, ai đã đọc Đạo Đức Kinh sẽ nhận thấy rõ sự tương đồng từ cách đặt tên bộ phim với cách mà triết gia Lão Tử dùng để diễn đạt về Thế giới, vũ trụ – Đạo (the Way) hay cách ông thường dùng hình ảnh Nước để mô tả thế giới. Lão Tử gọi Đạo là Mẹ “thứ sinh ra tất cả” tương đồng với cách gọi “the Great Mother” được dùng trong lời thoại Avatar 2.
Bộ phim là cách diễn đạt triết lý sâu sắc của phương Đông trong mắt của một nhà triết lý phương Tây. James Cameron là đạo diễn nổi tiếng với một vài bộ phim, song bộ phim nào cũng là bom tấn: Titanic, Avatar 1 và Avatar 2 ra đời sau 13 năm chờ đợi từ bộ phim Avatar 1 đã đạt kỷ lục phòng vé.
Song bộ phim đã mang đến nhiều bất ngờ, những hạt ngọc châu quý báu hơn cả một bộ phim Đạo Đức Kinh được diễn tả bằng ngôn ngữ điện ảnh.
Trước hết, về giải thích triết lý trực diện thì các cách gọi khác nhau: the Dao (đạo)/ the Way (Con đường)/ Water (nước)/ Brahman (theo cách gọi của khoa học Yoga)/ the Great Mother (Mẹ Vĩ Đại)/ Consciousness (trường ý thức)/ God (chúa, đấng sáng tạo) đều dùng chỉ hướng đến cùng một điều về thế giới. Các tôn giáo, các nhà tâm linh đều muốn chỉ cùng một điều song hạn chế của ngôn ngữ và sự đa dạng của tâm trí đã mang đến những hình thức mô tả và cách thức gọi khác nhau (trong bài viết này tạm gọi là “THỨ” *).
Đó chính là THỨ không có khởi nguyên, không có kết thúc, là “thứ sinh ra tất cả, có triệu tên” (tên của tất cả mọi thứ trong đó – cây, cỏ, hoa, lá, cảnh vật) nhưng lại chẳng thể gọi tên nên tạm gọi là Đạo (theo Đạo Đức Kinh, Lão Tử).
1.The Way/Đạo: Một lần tôi nuôi bình cá nhỏ, đôi khi ngồi ngắm chúng bơi lượn rồi bật cười với suy nghĩ của chính mình: “Mấy con cá này, ăn một chỗ rồi * một chỗ thế này, sao mà chúng mày thế được cơ chứ”. Nhưng rồi tôi bỗng suy nghĩ rộng ra, chẳng phải chúng ta cũng thế sao – chúng ta cũng đang làm tất cả mọi thứ trong cùng một bầu khí quyển. Một đạo sư Yogi nổi tiếng Gurudev Sri Sri Shankar của thế giới chia sẻ, chúng ta cũng giống như những con cá trong nước, chúng ta “bơi” trong bầu không khí, không khí bao quanh ta, ở trong ta, chúng ta đang bơi trong đó.
Triết lý Yoga gọi đây là yếu tố không gian – Akashic: Akashic chứa đựng ta, nâng đỡ ta, trong Akashic có đủ mọi thông tin trong đó, đó là trường năng lượng, trường thông tin (field of energy, field of information). Akashic chính là không gian nâng đỡ ta, giống như khi ta bơi trong nước vậy. Chúng ta sinh ra và rời đi trong cùng bầu khí quyển đó, trong trường ý thức đó.
Bộ phim Avatar “nhúng” chúng ta xuống nước, để có thể cảm nhận rõ hơn trường không gian, trường năng lượng, trường thông tin mà chúng ta đang lặn ngụp trong đó (“the sea is around you and in you” – biển ở quanh ta và ở trong ta).
Nước không có khởi nguyên, không có kết thúc, cũng giống như là bầu khí quyển, như là vũ trũ. Các hình thái trong thế giới như là cây, cỏ, con người giống như những bọt khí trong nước: có cái hình dạng này, có cái hình dạng khác, có cái lớn, có cái nhỏ…. điều đó tạo ra sự đa dạng vô cùng cho thế giới. Song những bọt khí này thành hình rồi có thể tan trở lại trong nước, trở về với cội nguồn, chính là trở về bản chất là nước ban đầu. Đó là thứ khởi nguyên, đó là bản chất trường cửu của mỗi chúng ta.
Một nhà Life Coach quá cố hàng đầu thế giới, tiến sỹ Wayne Dyer đã viết câu nổi tiếng: “We are not human beings having a spiritual experience. We are spiritual beings having a human experience” (Chúng ta không phải là con người có trải nghiệm tâm linh. Chúng ta là thực thể tâm linh đang có trải nghiệm làm người).
Chúng ta thật sự chính là spirit/là tinh thần/là nước/chính là THỨ có mặt trong tất cả đó. “Chúng ta” đi vào trong các hình nhân đại điện (avatar) – có thể là con người, có thể cây cỏ, có thể là những sinh vật như con vật tulkun theo ngôn ngữ phim Avatar … để trải nghiệm. Song bọt khí này một ngày nào đó sẽ tan đi và chúng ta lại trở về với bản chất thật sự của chính mình, nguồn cội của chính mình. Đó là tinh thần hay có thể gọi là theo hình ảnh của phim là nước, về với dòng chảy không đến không đi, trường tồn vĩnh cửu (infinite being). Rồi chúng ta có thể lại đi vào một bọt khí mới (kiếp sống mới), hình nhân mới và tiếp tục trải nghiệm mới. “The sea is your home, before your birth and after your death” (Biển là nhà của ta, nơi ta sinh ra và khi ta rời đi).
2. Thế giới vô cùng rộng lớn, thông minh và tráng lệ: Có lẽ ai trong chúng ta cũng cảm thấy phấn khích khi được ghé thăm thế giới đầy bí hiểm, tráng lệ dưới biển sâu thẳm phải không? Đó là lý do các bộ phim khám phá thế giới, các bảo tàng đại dương trên thế giới vô cùng được yêu thích. Chúng cho chúng ta thấy, thứ mình biết thật quá nhỏ bé biết bao nhiêu!
Mấy năm đại học tôi được dịch nhiều phim bản quyền của Discovery Channel cho Kênh VTV2, những bộ phim đó tôi say mê thế giới bên trong những nơi sâu thẳm của rừng Amazon, hay những sinh vật vô cùng lạ lẫm dưới biển sâu. Những hình dạng đó vượt xa ra khỏi khả năng tưởng tượng của con người, vô cùng đa dạng. Bộ phim Avatar được chia sẻ là đạo diễn tư vấn từ các nhà đại dương học, các giáo sư đại học, các nhà khoa học để tham khảo những hình dạng có thể tồn tại trong thiên nhiên. Vậy nên, các hình nhân Avatar hay các con vật siêu thông minh, giàu tình cảm, tinh vi về ngôn ngữ trong thiên nhiên hoàn toàn có thể có thật, hay phần nào đó tương đồng trong thế giới tự nhiên.
Bạn cứ thử ngắm nhìn thiên nhiên mà xem, chỉ cần cầm một bông hoa lên và hỏi xem, điều gì có thể cấu trúc bông hoa đến hoàn hảo như vậy? Điều gì có thể quyết định chu kỳ sinh trưởng, nở hoa, tạo hạt, trở thành lại cây… một cách kỳ diệu như vậy? Điều gì có thể đang vận hành để tim bạn tự đập, phổi tự thở, ruột tiêu hóa thức ăn trở thành cơ thể bạn, điều gì có thể tinh vi và hoàn hảo đến vậy? Bạn có ngạc nhiên không khi ngắm nhìn đôi mắt trong veo như pha lê của chính mình, đôi tay đôi chân của chính mình? Hãy nhìn đồi núi, đại dương, những bãi san hô, cái gì tạo ra chúng? THỨ tạo ra chúng, đang tạo ra bạn, cũng ở trong bạn, cũng chính là bạn.
Thiên nhiên/tự nhiên có một sự thông minh tuyệt diệu và kỳ vĩ đằng dưới đó. Bạn cứ ngắm nhìn xung quanh, bạn sẽ thấy không thể tin nổi, mọi thứ đều là ĐIỀU KỲ DIỆU. Những nhà khoa học, những nhà thơ, những nhà phát kiến vĩ đại họ thường không nhận gì về mình, Einstein nói đại ý khi tôi lặn sâu vào trong sự tĩnh lặng, tôi tìm ra chúng. Vậy nên khoa học tâm linh mô tả Consciousness (trường ý thức) là Infinite Intelligence (trí tuệ vô tận). Khi kết nối với điều này mới thấy là những gì trong tầm hiểu biết con người có thể mô tả mới như là hạt cát ở đại dương. Đức Phật nói một câu: “thứ ta biết như một nắm lá trong tay, thứ ta không biết như cả một khu rừng”.
Thế nên vũ trụ còn được gọi tên là Almighty (vô cùng tráng lệ, vô cùng kỳ vỹ) chính là lời thoại mà cô bé Kiri kể về hơi thở của mẹ cô ấy trong thế gian (her breath is very mighty).
3. Tình yêu chính là thứ yếu đuối nhất của ta, cũng là thứ mạnh mẽ nhất của ta:
Xem phim điều dễ nhận thấy nhất chính là một gia đình bền chặt, một tình cảm dành cho nhau tuyệt vời của gia đình Sully – nước mắt cũng chính là từ những cảnh phim này. Sully sticks together (những người Sully luôn gắn kết với nhau). Phim Việt có một câu tương đương “Gia đình là thứ tồn tại duy nhất, còn những thứ khác có hay không, không quan trọng” – đó là thứ khiến cho ta tổn thương, mà cũng chính là thứ ta không ngừng chiến đấu vì nó.
Làm một người Coach dạy cho tôi thấy tầm quan trọng của mối quan hệ của cha mẹ với con cái. Bởi vì tôi cũng không ngừng làm việc với bản thân, cũng như cho hàng trăm khách hàng nên biết rất rõ những nỗi đau lặn sâu trong tâm thức của các đứa trẻ trong chính chúng ta (dù tuổi đời là 30, 40 hay 50 tuổi… ). Chỉ một cảm giác “không được yêu thương” vô thức cảm nhận lúc nhỏ, chúng ta có thể dành cả đời để vật lộn, để bỏ qua, để chứng minh ngược lại, để nổi loạn…. tốn biết bao nhiêu là năng lượng, nước mắt, sức lực, bao nhiêu lựa chọn sai lầm, bao nhiêu ngã rẽ, bao nhiêu năm sống nếu như không có phương pháp đối diện trực tiếp với chúng. Rất khó để có thể có ba mẹ hoàn hảo và ngay cả tình yêu đã hoàn hảo, cái “thẻ ghi nhớ” (vô thức) của con người không hoạt động theo cách chúng ta muốn. Và tôi cũng nhận thấy, sự tự tin và bản lĩnh rõ rệt từ khách hàng được xuất phát từ gia đình rất kết nối và hạnh phúc.
Các phim bom tấn nói chung của Mỹ khi nhân vật phản diện thường là sinh vật được cài đặt, được tạo ra từ máy móc hay công nghệ, tôi thường có một nhận định: “Không có trái tim, thì có cái gì mà không dám làm” – đó là giết chóc, là diệt chủng, là tàn phá. Đó là lý do mà AI thật siêu việt, con người sẽ không thể cạnh tranh nổi với công nghệ khi AI không vướng cảm xúc, chẳng có gì phải “nương tay”. Sẽ có những pháo đài sẽ được xây trong chốc lát, sẽ có ngọn núi được phá hủy tính bằng giây. Sống với trái tim thật phức tạp phải không?
Song sống với trái tim chính là sự cứu rỗi thực sự cho thế giới. Thế giới cần nhiều sự nhân ái hơn, yêu thương hơn. Đồng thời James cũng nhắn gửi thông điệp rất sâu: “Our hearts beat in the womb of the world. Our breath burns in the shadows of the deep. The sea gives and the sea takes” (Trái tim của chúng ta đập trong tử cung của thế giới. Hơi thở cháy bỏng trong bóng tối của sâu thẳm. Biển cho và biển sẽ lấy đi”) – thế giới có thể mang đến được, thì có thể lấy đi được.
4. Vẻ đẹp của tính nam: Phim Mỹ luôn tài tình khắc họa vẻ đẹp của Tính Nam (masculine energy) trong thế giới – vẻ đẹp của sự quyết đoán, sự mạnh mẽ, sự bảo vệ. Các nhân vật nam trong phim Avatar đều rất nam tính từ chiến binh – tộc trưởng – các cậu thanh niên mới chớm đều rất nam tính, nhất là nhân vật chính Jake Sully.
Câu Jake nói đi nói lại nhiều lần “Man protects. That gives him meaning” (Nam giới sinh ra để bảo vệ. Đó chính là điều mang đến cho anh ta ý nghĩa sống”. Đây chính là điều thức dậy ý nghĩa sống trong sự tồn tại của một nam giới.
Trước đây khi làm công việc 8-5h chiều hàng ngày, trên đường đi làm về tôi thi thoảng có câu hỏi xuất hiện: “What gives me meaning? What makes life meaningful?” (Điều gì là có ý nghĩa, điều gì sẽ khiến cho cuộc đời ý nghĩa)?
Đây chính là một điều mà công việc Life Coaching giúp cho khách hàng rất nhiều, khi họ chạm đến ngưỡng phát triển này của bản thân.
Để kết, bộ phim quá xuất sắc về tất cả mọi khía cạnh – hình ảnh, âm thanh, lời thoại. Khán giả có thể cảm nhận được âm hưởng hào hùng, hình ảnh hoành tráng của siêu phẩm Titanic một thời trong bộ phim dưới cùng một bàn tay James Cameron. Bài viết này diễn đạt một góc nhìn cá nhân và bộ phim rất xứng đáng để xem đi xem lại rất nhiều lần mới có thể cảm nhận hết chiều sâu của bộ phim mà đạo diễn tài ba James Cameron chuyển tải với 13 năm chuẩn bị và thành hình.
(*): các câu trích dẫn tiếng Anh đều lấy trực tiếp từ bộ phim và tiếng Việt do tác giả tạm dịch.
Bản quyền All Rights Reserved.
Thục Linh
Life Coach/Co-founder Pure Coaching Việt Nam: www.purecoaching.vn
Trang Facebook cá nhân: https://www.facebook.com/coachthuclinh
Email: thuclinhngo@gmail.com
Bạn có thể quan tâm: 10 điều học từ Sadguru có thể thay đổi cuộc sống của bạn
